Leges. Het blijft een heet hangijzer. Bedragen zijn vaak hoog, altijd verschillend en staan niet in verhouding tot de daadwerkelijk door de gemeente verrichte werkzaamheden.
Gemeenten doen zichzelf bij kleine aanvragen vaak tekort. Terwijl grote projecten meestal de lasten moeten dragen. Laatst weer, een grote woontoren van een van onze leden in een grote stad. Bouwsom: 50 miljoen. Leges: ruim 1,5 miljoen! Vergelijk dat eens met de kosten van de architect, de constructeur. Zelfs de AK van de ontwikkelaar bedraagt minder! En wat doet de gemeente voor die 1,5 miljoen? Dat is moeilijk te zeggen, maar uit de spaarzame overzichten die door gemeenten zijn verstrekt blijkt dat de kosten die aan gemeentezijde worden gemaakt in uren en overhead niet meer dan een 1/10 bedragen! Dus nog geen 150.000 euro.
Het is voor aanvragers dikwijls lastig een deugdelijke, cijfermatige onderbouwing boven tafel te krijgen. Als die er wel is, blijkt het regelmatig ondoenlijk om die ter discussie te stellen. Met de beschikbare handreikingen kun je immers alle kanten op. En veel gemeenten bezien enkel het totaal; over de gehele breedte van de legesverordening. Het gaat dan niet alleen om de kolom van bouwactiviteiten, maar bijvoorbeeld ook om rijbewijzen en paspoorten. En dat maakt het helemaal onoverzichtelijk (en ondoenlijk). Het is een tombola. Reden genoeg om dit dossier aan te blijven kaarten.
Transparantie
Goed nieuws is dat begrotingen (op grond van het Besluit begroting en verantwoording) voortaan transparanter moeten; onder andere op dit punt. Het moet duidelijk zijn of, en in welke mate de geraamde kosten en baten in de pas lopen. Daar hoort een onderbouwing of toelichting bij. Dat vergroot de bewustwording en de mogelijkheden voor een goede, democratische controle. Dat is positief. We hopen dat gemeenteraden dit in de volgende begroting signaleren en hier ook op acteren.
Kolommen
Transparantie betekent echter nog niet dat er dan ook meteen sprake is van minder, of redelijke leges. Daar is meer voor nodig. Het is daarom de hoogste tijd om het volgende laaghangende fruit in dit dossier te plukken. Schaf om te beginnen de kruissubsidiëring op verordeningsniveau af! Dat is een logische stap omdat de wetgever het ook altijd zo bedoeld heeft. Veel gemeenten hebben dit daarom in het verleden ook zo toepast. Mede doordat het in de wet nooit goed is opgeschreven, heeft de Hoge Raad echter bepaald dat het wel op verordeningsniveau mag. Gemeenten passen verordeningen of berekeningen op die uitspraak aan. Herstel die omissie! In de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht is een haakje aanwezig (art. 2.9. lid 2). In een Algemene Maatregel van Bestuur kan vastgelegd worden dat ‘het om de bouwkolom gaat’.
Tot slot
Volgens ons zou het daarnaast verstandig zijn de gesprekken over het (lees: een ander) legesstelsel te starten. In zijn huidige vorm is het, o.a. door de crisis, onhoudbaar gebleken. Alle belanghebbenden zijn zich daarvan bewust. Er zal naar alternatieven gezocht moeten worden. Toekomstige ontwikkelingen als de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen nopen daar ook toe. Als er geen aanpassing komt, wordt het (private) stelsel onbetaalbaar en blijft de consument ten onrechte met dubbele lasten zitten. Dat zou een onwenselijke uitkomst zijn.
