In Den Haag tellen dezer dagen de verschillen, niet de overeenkomsten. Bereidheid tot het sluiten van compromissen telt al helemaal niet. En dus worden de verschillen aangedikt en de eigen maatregelen opgepoetst.
Maar als we door de verschillen heenkijken – en de doorrekeningen
van het CPB en
het EIB erbij betrekken - dan zien we dat de partijen heel dicht bij een compromis zitten. Een compromis waarin de hypotheekrenteaftrek deels wordt beperkt en de huurmarkt deels richting liberalisatie opschuift.
Wat betreft de huurmarkt; eigenlijk zijn de meeste partijen er wel van overtuigd dat de oude huurwaarderingsmethodiek op de helling moet en dat we naar een huurniveau moeten dat de marktwaarde beter weerspiegelt. Vandaar dat vijf partijen hebben laten doorreken wat een systeem zou betekenen waarbij de maximaal redelijke huur wordt vastgesteld op 4,5% van de WOZ-waarde. Daar is dus ruimte voor een compromis. Alleen verschillen de partijen nog over het tempo waarin we naar een marktconform huurniveau toe gaan groeien.
Haalbaar is wellicht gedurende enige tijd een huurverhoging van 2 tot 3% boven inflatie, maar partijen in het midden en vooral ter linker zijde willen dan keiharde garanties dat lagere inkomens verzekerd blijven van de huurtoeslag en recht blijven houden op een goede woning. Corporaties dienen hierbij een belangrijke rol te blijven vervullen. Ook dat zal dus in het brede compromis goed geregeld moeten worden. Groot voordeel is dat deze beweging naar liberalisatie van de huurmarkt een positief effect heeft op de woningmarkt en op de woningproductie.
Voor wat betreft de hypotheekrenteaftrek is het compromis ook onder handbereik gekomen, nadat VVD en CDA in het Kunduz-akkoord hun handtekening hebben gezet onder het annuitair maken van de renteaftrek. De maatschappelijke en economische druk is zo ver opgelopen dat doorpakken onontkoombaar is. De meeste huizenkopers houden hiermee dan ook rekening. Uit
de recente berekeningen van het EIB blijkt dat een combinatie van een aantal niet al te ingrijpende bezuinigingsmaatregelen beperkte schade voor de woningmarkt oplevert, terwijl zo’n pakket tegemoet komt aan de breed gevoelde noodzaak om te bezuinigen op de hypotheekrenteaftrek.
Het gaat om de volgende, meest voor de handliggende combi: beperken van de renteaftrek tegen maximaal 42%, aftoppen van de aftrekbare schuld tot maximaal 500.000 euro, het verlagen van de LTV naar maximaal 100% en het invoeren van een (fictief) annuitair aflossingsschema over de volle breedte van de koopmarkt in 35 jaar, dus niet alleen voor starters. Deze combinatie van maatregelen heeft wel forse nadelige effecten op de woningmarkt, de woningproductie en op de koopkracht van betrokkenen, maar ik vermoed dat de politici zich daardoor niet zullen laten afschrikken.
Dit totaalpakket met daarin het aanpakken van de huur en de koop zal na de verkiezingen snel door de politieke partijen omarmd worden, waarbij de balans - afhankelijk van de uitslag - nog een beetje naar links of naar rechts zal verschuiven. Met een dergelijk compromis, mits breed politiek gedragen, kan de burger voor langere tijd zekerheid worden geboden. Wat ik de partijen wel op het hart wil drukken is dat een breed gedragen compromis slechts een voorwaarde vormt voor herstel van de woningmarkt, maar daar op zich absoluut niet toe zal leiden. Sterker, op korte termijn zullen door de ingreep de woningprijzen verder wegzakken en zal de woningproductie nog lager komen te liggen.
Voor herstel op korte termijn is veel meer nodig. Zweden heeft laten zien wat er gebeurt als je in de crisis bezuinigt op de woningmarkt: jarenlange ellende. Daarom pleit ik, ter compensatie van en in aanvulling op een breed gedragen hervormingspakket, voor een tijdelijk , krachtig stimuleringspakket waarmee de woningmarkt door de crisis heen wordt geholpen. Een pakket dat de woningproductie uit het dal laat klimmen en de Nederlandse economie stimuleert in plaats van afremt.
