Vier keer in het NOS-journaal, de voorpagina van het FD, reacties uit alle hoeken en gaten, tot en met de premier aan toe. De reis die 66 topmanagers uit het Nederlandse bedrijfsleven onder leiding van poolreiziger en klimaatjournalist Bernice Notenboom ondernamen, deed stof opwaaien.
Initiatiefnemer van de expeditie was Peter Göbel, CEO van ING Real Estate. Onlangs werd hij op de Provada uitgeroepen tot winnaar van de Green Leader Award (foto). NEPROM sprak met hem over waarde en noodzaak van verduurzaming van vastgoed. En de gevolgen daarvan voor financiering van vastgoed.
Göbel: “Als het over duurzaamheid gaat, is het vaak praten, praten, praten. Ik was daar op een gegeven moment klaar mee. Ik hou ervan om te kijken: wat kan ik zelf doen? Ik ben met een concrete set acties gekomen om de CO2 uitstoot te reduceren. Binnen mijn eigen verantwoordelijkheidsgebied en bereik.”
“In 2015 had ING Bernice Notenboom te gast op de Provada. Zij ging op expeditie naar Spitsbergen om belangrijke metingen te verrichten. Ik ben toen gaan onderzoeken of we het bedrijfsleven aan haar konden koppelen. Om ondernemend Nederland zo ver te krijgen om verantwoordelijkheid te nemen en verduurzaming hoog op de agenda te plaatsen.”
Vastgoedsector kan belangrijk deel van CO2 reductie realiseren
“Uit dat idee is de expeditie naar Spitsbergen met topmanagers uit het Nederlandse bedrijfsleven voortgekomen. Wij hebben daar met eigen ogen gezien hoe ongelooflijk snel het ijs van de poolkappen verdwijnt. De reis heeft enorme indruk gemaakt. We gaan nu regionale bijeenkomsten organiseren met al onze klanten waar Bernice, ikzelf en de klanten die mee zijn geweest zullen spreken over hun ervaringen en hun plannen. Zo willen we het gedachtengoed verspreiden over onze klanten.”
“We weten dat de gebouwde omgeving 40% van de CO2-productie veroorzaakt. Dat is immens. De klimaatdoelstellingen van Parijs die we, op Trump na, met z’n allen voorstaan kunnen door de bouw voor een belangrijk gedeelte worden ingevuld. Een bank is geen eigenaar van vastgoed. Het is in eerste instantie de eigenaar van het vastgoed, en in tweede instantie de huurder van het vastgoed, die de uitstoot van CO2 kan verminderen en de verduurzaming van zijn panden kan realiseren. Maar je moet niet gaan zitten wachten tot die in actie komen. Ik heb besloten als marktleider in vastgoedfinanciering vanuit de backseat in de frontseat te gaan zitten en het stuur vast te pakken. Ik heb een plan gemaakt dat wij onze klanten aanbieden. Dat plan noem ik de Carrot and the Stick.”
Carrot: klant omringen met geld en advies
“De Carrot is een vijfstappenplan dat onze klanten 360 graden faciliteert om sustainable te worden. Stap 1: We hebben een app ontwikkeld die per pand - en wij financieren 28.000 assets - inzicht geeft in de investeringen die nodig zijn om tot verduurzaming te komen. Ook de terugverdientijd van de investering en de labelsprong die je dan maakt worden hierin meegenomen. Stap 2 is dat we bereid zijn om de vergroening van panden voor 100% te financieren. Dat betekent in praktijk dat we een 5% hogere LTV kunnen verschaffen. We differentiëren in ons financieringsbeleid naar groene en bruine panden. Stap 3 is dat we een rentekorting van 0,5% aanbieden op het groene gedeelte van de financiering. Op de huidige rente van 2% is dat heel veel. Stap 4 is dat we de subsidieadvisering aan de klant aanbieden. Als je dit plan tot nu toe hebt doorlopen en je gaat het ook daadwerkelijk doen, dan betaalt ING de certificering van je pand ook nog eens (Stap 5). En daarmee hebben we de klant van A tot Z omringd met advies, geld en inzicht om zijn panden groen te krijgen. Ik kan werkelijk niet meer bedenken wat ik kan doen om het aantrekkelijk te maken voor een klant om groen te worden.”
Meetbare meerwaarde van groene panden
“Wij hebben bovendien onderzoek gedaan met de Universiteit van Maastricht naar de groenwaarde van bestaande panden. We hebben 3,5 miljoen vierkante meter bekeken (dat is 7,5% van de totale kantorenvoorraad) en uit dat onderzoek blijkt dat groene panden 9% tot 11% hogere waarde vertegenwoordigen, gemeten over de periode 2015/2016. Dat is spectaculair. Iedereen heeft altijd gezegd: “Ik ga pas investeren als de waarde eruit komt.” Maar dat is al zo. Taxateurs zijn helaas nog niet zo ver dat die groenwaarde uit de taxaties naar voren komt. Ik doe bij deze een oproep aan taxateursland om dat wel te gaan doen!”
“De bruto huuropbrengst van groene panden ligt bovendien 12% tot 18% boven die van bruine panden. In het onderzoek is gecorrigeerd voor kwaliteit. Dit is like for like; hoogwaardige informatie. Hieruit blijkt dat het economische verantwoord is om te investeren in vergroening. Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) heeft kortgeleden in het FD gezegd dat vastgoedeigenaren ‘maar liefst’ 2 miljard euro moeten investeren om te vergroenen. Dit in plaats van de eerder door Minister Blok beraamde 800 miljoen euro. Dat is totaal geen boeiende discussie. Ik reken je hier al voor dat het aantal meters vermenigvuldigd met de meerwaarde die blijkt uit het onderzoek van de Universiteit van Maastricht, alleen al leidt tot 4 miljard aan waarde. Dus dat we er 2 miljard in moeten investeren, kan onmogelijk als een hurdle worden gezien om te verduurzamen.”
Stick: stopzetten financiering
“Er zijn dus niet alleen ecologische redenen om te verduurzamen, maar ook economische. Ik wil het vergroenen van de vastgoedsector niet alleen aanmoedigen, maar ook afdwingen. ING heeft daarom een brief gestuurd naar alle klanten. Wij verplichten hen nu een verduurzamingsplan aan te leveren. Doen ze dat niet, dan stoppen wij de financiering. Dat is de Stick. Er is geen bank in Nederland die dat doet. Daar hebben we overigens geen negatieve reacties op gekregen van onze klanten.”
“Vanaf 1 januari 2023 is het wettelijk verplicht dat kantoren minimaal een C-label hebben. ING juicht die maatregel toe. Al vind ik niet dat het bedrijfsleven maar achterover moet leunen totdat de overheid ergens mee komt. Wij waren bij ING al bezig met duurzaamheid voordat deze regel er was. Wij zijn hier echt vooruitstrevend geweest.”
Alles doen wat je kunt
“Ik denk dat we met Spitsbergen ook wat hebben losgemaakt. Zelfs de [demissionair] premier vond er iets van. Hij was kritisch en daagde het bedrijfsleven uit om met een concrete agenda te komen. Ik ben daar niet verbolgen over. Het had absoluut niets te maken met een snoepreisje. Wat wij daar hebben gedaan was mooi. En het was goed. Daar valt niets op af te dingen. Natuurlijk moet er nog van alles gebeuren. Maar wij doen in ieder geval alles wat wij kunnen. Tot en met de bold move aan toe dat we het klanten verplicht stellen.”
“Ik wil graag met de politiek in discussie hoe we dit verder kunnen trekken. De overheid zou nog een heleboel goede stappen kunnen zetten. Subsidiering, bijvoorbeeld, door de BTW anders in te stellen ten aanzien van het ombouwen van kantoren naar woningen. Vanuit de overheid zou meer fiscale stimulans gegeven moeten worden. Wij vanuit de banken doen het door groen meer te financieren. En de ondernemer kan dan tot actie overgaan en investeren.”
