Deze column van Jan Fokkema, directeur NEPROM, verscheen op 29-3-2017 op de Cobouw-website.
Krijgen we binnenkort een groenrechts kabinet? En staan Wonen en Ruimtelijke Ordening dan prominent in het regeerakkoord? Ik vraag het me af.
Zaterdag schreef Jan Kuitenbrouwer een longread in NRC waarin hij de teloorgang van de PvdA toeschreef aan het afschudden van de ideologische veren van Kok in zijn beroemde Den Uyllezing in 1995. Volgens Kuitenbrouwer verkwanselde de partij van de bouwers op dat moment reeds het belang van Jan met de pet met de keuze voor het neoliberalisme. Kuitenbrouwer is daar zeker niet de eerste in (eufemisme), maar wat mij betreft blijft het grote onzin. Als je dat verhaal van Kok leest dan gaat het over het loslaten van ideologische dogma’s en kiezen voor te realiseren idealen.
Essentie van politiek
Dus geen sprookjes, maar het echte verhaal, de kleine stapjes, de compromissen, het polderen, pragmatisme en ja, deels, een technocratische aanpak. Dat waar velen op afgeven. Maar wat mij betreft in deze tijd de essentie van politiek. Mensen in hun waarde laten en niet behandelen als op te zwepen stemvee.
Die Den Uyl lezing is voor een aanzienlijk deel gewijd aan ‘het ruimtelijk gezicht van Nederland’. Over de grote woningbouwopgave (Vinex!), nieuw aan te leggen infrastructuur, OV, de spanning tussen economie en milieu, de grote kansen van nieuwe technologieën in het ruimtelijk domein. Opgaven die nu nog even actueel zijn. Maar we zijn wel ruim 20 jaar verder; ervaringen rijker, illusies armer. Een nieuwe uitgangssituatie met nieuwe mogelijkheden en kansen! Maar minstens zo sterk als in het verleden hebben we de overheid nodig om de richting te duiden en om te sturen. Ook als het gaat om de grote woonopgave.
Geen spoor van gedrevenheid
Een miljoen nieuwe woningen in de komende jaren. Vergelijkbaar met de Vinex-opgave. Maar geen spoor van de gedrevenheid uit de jaren negentig van de vorige eeuw, noch bij het rijk, noch bij de provincies en bij (veel) gemeenten. Een gedeputeerde die zegt dat zij het probleem niet ziet, dat er genoeg bouwlocaties zijn en dat ze niet snapt waarom partijen zo klagen. Een minister die zegt dat hij een rondje langs de velden zal maken, maar dat het uiteindelijk aan de gemeenten is om actie te ondernemen. Als we de publieke belangen bij onze ruimtelijke opgaven op die manier stiefmoederlijk behandelen, dan worden we daar uiteindelijk allemaal slechter van.
Hand aan de ploeg
We hebben geen meeslepende ideologieën nodig, geen blauwdrukken van bovenaf. Maar wel praktische idealen en een mentaliteit van hand aan de ploeg. Juist voor overheden ligt er een enorme opgave om er voor te zorgen dat de marktpartijen hun werk goed en tijdig kunnen doen in de komende jaren.
Rijk, provincies en gemeenten: neem die verantwoordelijkheid!
