De Aanbestedingswet wordt gewijzigd. De Nota van Wijzigingen is op 28 maart door minister Verhagen van Economische Zaken naar de Tweede Kamer gezonden. De NEPROM verricht veel inspanningen om de aanbestedingspraktijk te verbeteren. Alle reden om te kijken of de voorgenomen wijzigingen een verbetering in de praktijk betekenen.
De NEPROM probeert continu de samenwerking tussen projectontwikkelaars en gemeenten bij ontwikkelingscompetities en aanbestedingen te verbeteren. Dat doen wij niet alleen door het uitbrengen van de Reiswijzer Gebiedsontwikkeling (een coproductie met o.a. VNG, IPO, I&M en BZK) en het reageren op individuele verzoeken van leden en aanbestedende diensten. Wij werken op dit moment ook aan een praktische publicatie met bruikbare tips en trucs staan om de beste aanbestedingen en competities op te zetten.
Bij een quick scan van de kamerstukken viel ons de volgende vijf (aanknopings)punten op. In dit beginstadium van het wetgevingsproces vormen zij nog geen reden voor vuurwerk en violen, maar zij getuigen wel van een flexibele insteek, eerlijke kansen en kostenreductie voor ondernemers.
1. Verbeterde toetsing integriteit
De wet introduceert een nieuw en exclusief toetsingsinstrument: de Gedragsverklaring Aanbesteden. Dit document vervangt de huidige verklaring omtrent het gedrag. De geldigheidsduur is (ten opzichte van het eerste voorstel) verlengd van één naar twee jaar. Het door de COVOG (Centraal Orgaan Verklaring Omtrent Gedrag, onderdeel van het ministerie van Justitie) te verstrekken document kan door aanbestedende diensten worden opgevraagd bij winnaars of geselecteerden. In eerste instantie kan door middel van een uniforme eigen verklaring worden getoetst. Dit brengt lastenvermindering voor ondernemers met zich mee en geeft het onderwerp integriteit (terecht) een prominente plek.
2. Onafhankelijke aanbestedingsexperts adviseren
Minister Verhagen neemt het initiatief tot oprichting voor een Commissie van Aanbestedingsexperts. Deze commissie zorgt niet alleen voor een laagdrempelige klachtenafhandeling, maar biedt ook een waarborg voor betere naleving en professionalisering. Op dit moment weten we nog niet wat de werkwijze en samenstelling van de commissie worden, en of daar bijvoorbeeld ook mensen met kennis van gebiedsontwikkeling in plaats zullen nemen. Als tijdig, deskundig en onafhankelijk advies van deze commissie dure en langslepende rechtszaken voorkomt, kan zij zeker een bijdrage leveren aan het verbeteren van de aanbestedingspraktijk.
3. Contractsvoorwaarden versus proportionaliteitsbeginsel
Het (gewijzigde) wetsvoorstel noemt contractsvoorwaarden als expliciet onderdeel van het proportionaliteitsbeginsel. De contractsvoorwaarden moeten in redelijke verhouding staan tot de aard en de inhoud van de opdracht. Dit wordt het richtsnoer bij het beoordelen van onredelijke voorwaarden. De invulling verschilt per opdracht. Verdere uitwerking is volgens de Minister (helaas, maar begrijpelijk) niet mogelijk omdat dit maatwerk en innovatie zou inperken. Wellicht kan de hierboven genoemde commissie een rol spelen bij de verdere invulling.
4. Het gaat niet om de eisen, maar de manier waarop
Zo lang de uitgezette vraag bepaalde partijen niet op voorhand uitsluit, is er binnen de wettelijke kaders veel mogelijk. Dat vraagt om goed nadenken voordat de opdracht in de markt wordt gezet. Het voordeel is dat veel creativiteit van de markt kan worden gevraagd. Als alle eisen en voorwaarden maar objectief zijn geformuleerd en eerlijk kunnen worden gewogen in de uiteindelijke beoordeling. Daardoor ontstaat er ook ruimte voor aspecten als ‘vertrouwen’ en ‘enige mate van flexibiliteit binnen de samenwerkingsrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer’. Wanneer die aspecten voldoende worden gespecificeerd, kunnen die binnen dit kader een rol krijgen.
5. Ga de dialoog aan met de markt
In het wetsvoorstel ontbreken belangrijke voorfases van marktoriëntatie en marktverkenning. Brussel verplicht lidstaten niet deze mee te nemen in nationale wetgeving. De Minister benadrukt dat het des te belangrijker is dat aanbestedende diensten marktkennis aanboren bij marktpartijen. Het initiatief daartoe hoeft niet alleen van aanbestedende diensten uit te gaan. De NEPROM kan en wil desgewenst marktontmoetingen organiseren als brancheorganisatie. Bijvoorbeeld ter gelegenheid van de presentatie van de Nieuwe Reiswijzer op 31 maart a.s. in Utrecht, tijdens een congres van NEPROM, I&M en VNG ter gelegenheid van één jaar Crisis- & Herstelwet. Raadpleeg de website van ROSTRA Congrescommunicatie voor meer informatie en aanmeldingen.
Of de nieuwe regels daadwerkelijk winst opleveren, wordt twee jaar na inwerkingtreding van de nieuwe aanbestedingswet beoordeeld. De evaluatie is al ingepland door het ministerie. Als NEPROM houden wij zeker de vinger aan de pols en werken t.z.t. zeker mee aan de evaluatie.
