NEPROM New Generation was op dinsdag 19 maart 2019 op bezoek bij de voormalige Bijlmerbajes. Na een wandeling door het complex samen met een paar voormalige cipiers, vertelden Gerard Menkhorst (Rijksvastgoedbedrijf, inmiddels Fakton) en Eva Hekkenberg en Johan Snel (AM) over de ins en outs van de tenderprocedure en het winnende plan 'Bajes Kwartier'.
Onbedoelde reïntegratie...
De rondleiding door de twee voormalig cipiers was gevuld met persoonlijke anekdotes en verhalen. "Wist u bijvoorbeeld dat deze bajes, onder het mom van 'sociale reïntegratie' de eerste gevangenis was zonder tralies? Het idee was goed, maar meer dan honderd ontsnappingen later werd toch besloten dat er iets aan gedaan moest worden. Tralies waren echter nog steeds uit den boze."
Tralies zijn er nooit gekomen. De ijzeren rekken voor de ramen zijn namelijk ‘zonwering’. De cipier legt uit: tralies zijn verticaal. De hekken voor de ramen van de Bijlmerbajes zijn horizontaal: zonwering dus. In het nieuwe plan van AM wordt deze zonwering verwerkt als balkonhekken.
Grote ontwikkelpotentie
"Waar wij nu een grote ontwikkelpotentie in een kansrijk gebied middenin Amsterdam zien, zat het Rijksvastgoedbedrijf in eerste instantie behoorlijk met de locatie in de maag. Zonder woonbestemming, en met stemmen die fel tegen het slopen van dit ‘moderne erfgoed’ waren, was dit namelijk slechts 85.0000 m2 BVO incourant vastgoed." Gerard Menkhorst, die destijds namens het Rijksvastgoedbedrijf de verkoop begeleidde, vertelt over dit proces. "We kunnen het ons nu nauwelijks nog voorstellen, maar tijdens de crisis was de vraag naar woningen in Amsterdam maar beperkt. Pas na een aantal jaren kwam daar kentering in en ging toenmalig wethouder Eric van der Burg akkoord met het toevoegen van woningen op deze locatie."
"De tender werd uitgevraagd op 50% kwaliteit en 50% prijs. Deze twee kanten goed met elkaar wegen was nog een hele klus", zo vertelt Gerard. "Een oplossing was om de jury’s eerst de inhoudelijke beoordeling te laten doen, zonder ze kennis te laten nemen van de prijs. Hierdoor ontstond een duidelijk scheiding tussen de beoordeling van kwaliteit en prijs en bestond de kans dat niet de partij met de hoogste bieding de tender zou winnen. En dit is ook precies wat er uiteindelijk is gebeurd."
Het winnende plan 'Bajes kwartier', door AM, gaf namelijk 84 miljoen als grondbieding. Om in de woorden van de architect te blijven, “krachtig afstand te nemen van de gevangenis”, krijgen de torens geen hermetisch gesloten, maar juist een heel open uitstraling. Het autoparkeren wordt volledig ondergronds opgelost, zodat er veel ruimte op maaiveldniveau ontstaat voor fietsers en voetgangers. Er is een gemengd programma met naast woningen een gezondheidscentrum, een biologische markt, een kinderopvang, een middelbare school, galeries en werkplekken en een hotel. De groene landmark van het plan is de Groene Toren, waar een verticale stadstuin met stadslandbouw is bedacht met een café, een uitkijkpunt, restaurant en club.
Circulair
Voor het plan wordt 98% van het materiaal van de oude Bijlmerbajes hergebruikt. De zware celdeuren die ooit de gevangenen van de buitenwereld afsloten, worden nu juist gebruikt als verbindend element, ze worden namelijk verwerkt in de nieuwe bruggen van de stadswijk.
NEPROM New Gen kijkt terug op een inspirerende middag en dankt AM en Gerard Menkhorst voor hun bijdrage!
