Verslag van het rondetafelgesprek op de PROVADA op 4 juni 2019, georganiseerd door VORM en NEPROM.
Om bij nieuwe gebouwen beter gebruik te kunnen maken van zonne-energie heeft het Delftse Bedrijf PHYSEE een raam ontwikkeld dat elektrische energie opwekt via ingebouwde zonnecellen. VORM past deze PowerWindows voor het eerst toe in de zuidwest en de zuidoost gevel van de BOLD toren op Overhoeks in Amsterdam. In dit rondetafelgesprek geven Niek Smook (Ontwikkelmanager VORM) en Bart Kroes (PHYSEE) hun visie op hoogbouw, laagspanning en slimme gevels.
Op 11 juni jl. heeft minister Ollongren de ‘vrijwel definitieve’ BENG-eisen naar de Tweede Kamer gestuurd. De invoering van de nieuwe duurzaamheidseisen voor nieuwbouw - in principe per 1 juli 2020 - heeft tot gevolg dat er nieuwe oplossingen moeten komen voor de opwek van de vereiste hoeveelheid hernieuwbare energie. Met name bij hoogbouw moet gezocht worden naar creatieve oplossingen, omdat er relatief weinig dakoppervlak is voor opwek met zonnepanelen. “We zien inmiddels hoogbouwprojecten voorbij komen waarbij de gevel helemaal vol zit met PV. Dat vind ik niet ideaal”, bekent Jan Fokkema (directeur NEPROM).
Niek Smook beaamt dit: “Er zijn inderdaad veel slechte voorbeelden van PV in de gevel. De PV-cellen in PowerWindows zijn nagenoeg onzichtbaar en hebben dus geen negatief effect op de uitstraling van het gebouw. PV-cellen in de gevel moeten bijdragen aan de esthetiek en ook voldoende rendement hebben om de duurzaamheidseisen te halen. Het was een hele zoektocht met Architect Chris Zwiers van Oever Zaaier en Wim van de Bogert van energie-exploitant NextNRG om het juiste PV-paneel te vinden
Energiepositief in Bold
Smook begint het rondetafelgesprek met een presentatie van de 80 meter hoge
BOLD toren. Het programma bestaat uit 158 koopappartementen, 203 studentenwoningen, een commerciële plint van ruim 3.000 m2 bvo en twee lagen parkeerruimte met 185 parkeerplaatsen. De EPC (energieprestatiecoëfficiënt) ligt op -0,1209. Dat betekent dat het gebouw onder de streep energie oplevert. Die bijzondere prestatie wordt geleverd door de toepassing van volledig geïntegreerde PV-panelen (zowel gevel als dak), 47 bodemwarmtebronnen, vloerverwarming en -koelingmet een warmtepomp per appartement, douche-wtw en balansventilatie.
Bart Kroes (Head of Projects, PHYSEE) vervolgt de presentatie: “Voor het BOLD project leveren we SmartWindows, volledig transparante ramen waarmee duurzame energie opgewekt wordt en de lokale klimaatdata kan wordt gemeten. De zonnecellen en sensor technologie bevinden zich op de afstandhouder van driedubbel glas. Hier wordt zonlicht omgezet in direct bruikbare elektriciteit. Ons systeem maakt gebruik van enkel gelijkstroom, er wordt een 24v grid aangelegd gekoppeld met een batterij systeem. Hiermee elimineer je de verliezen door omvorming en kun je energie opslaan als die niet direct gebruikt wordt.”
"Voor toekomstige projecten zullen we de opgewekte energie en data direct gebruiken om andere geveltoepassingen aan te sturen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een
slim zonwering- of ventilatie systeem.” Sensoren in de ramen meten temperatuur, lichtinval en luchtkwaliteit en die data kunnen vervolgens gecombineerd worden met zaken als weersvoorspellingen en gebruikersprofielen.
Heiko Haasjes (projectmanager Syntrus Achmea REF) en Sander van Peer (directeur The Modular Building Company) vinden het een mooi concept, maar ze zien wél nog een uitdaging op het gebied van zonwering en koelbehoefte. Haasjes verwijst naar
het passieve woon-zorgcomplex in Apeldoorn dat momenteel wordt gerealiseerd door Syntrus Achmea, Trebbe en Klok Groep. De 86 appartementen worden gerealiseerd zonder warmtepomp. “Denkend vanuit de koelbehoefte: als Syntrus Achmea doorgaat op de weg die nu is ingeslagen met Passief Bouwen, dan zullen we wél slimmere zonwering moeten gaan toepassen.” Sander van Peer herkent dit probleem: “Wij zoeken ook oplossingen voor koelen. Energie-opwek is voor ons niet zo’n klus, koelen is echt een uitdaging.”
Meters maken met gelijkspanning
Heiko Haasjes is ook gecharmeerd van het 24V systeem van PHYSEE: “Omvormers zijn gewoon slecht voor je rendement. Circl in Amsterdam is een voorbeeld van een gebouw dat op gelijkspanning draait. Producenten als ATAG pikken dit inmiddels ook op. Zolang de wasmachine en de keukenapparatuur nog op 220V draaien moet je daarin mee, maar als dergelijke apparatuur ook op 24V beschikbaar komt kunnen we heel snel meters gaan maken.” Haasjes wil uiteraard ook weten hoe het zit met de levensduur van de PowerWindows en de onderhoudskosten. Bart Kroes stelt dat levensduur, garantie en onderhoud niet afwijken van reguliere producten.
Deelnemers
Niek Smook (Ontwikkelingsmanager VORM)
Bart Kroes (Head of Projects PHYSEE Technologies)
Jan Fokkema (Directeur NEPROM)
Heiko Haasjes (Projectmanager Syntrus Achmea REF)
Sander van Peer (Directeur The Modular Building Company)
