Het woningtekort dreigt een bron te worden van populisme en instabiliteit. Die waarschuwing aan de overheid klonk vanuit Rabobank tijdens de talkshow Talk of the Town.
Dit is een artikel van Vastgoedmarkt (17-6).
De problemen op de woningmarkt op zo’n manier benoemen dat politici in Den Haag er zenuwachtig van kunnen worden. Barbara Baarsma deed dat tijdens Talk of the Town, de digitale talkshow van Vastgoedmarkt en PROVADA over de herontwikkeling van Nederland. Baarsma, directievoorzitter van Rabobank Amsterdam, waarschuwde voor populisme en politieke instabiliteit.
Geen grip op het eigen leven hebben leidt tot ontevredenheid
"Op dit moment is er helemaal geen keuzevrijheid voor mensen die willen wonen in een grootstedelijk gebied. Een relatief klein gedeelte van de woningen bestaat uit het middensegment van de huurmarkt. Terwijl een groot deel van de Nederlandse populatie zich qua inkomen in dat middensegment bevindt. Die middengroepen worden verdrongen en zijn aangewezen op het ommeland", aldus Baarsma.
De directievoorzitter van Rabobank Amsterdam wees op de ontevredenheid die deze verdringing op grootstedelijke woningmarkten teweegbrengt. "Mensen willen zelf kunnen bepalen waar ze wonen. Het gevoel geen grip op het eigen leven te hebben leidt tot ontevredenheid en grotere vatbaarheid voor populistische attitudes. Dat is een politieke instabiliteit die je helemaal niet via de woningmarkt verwacht te voelen. Maar wel iets waar we ons bewust van moeten zijn. Een les in die oververhitte grootstedelijke woningmarkten: blijf bouwen."
Het Rijk moet nu eindelijk regie tonen
Desirée Uitzetter
Het betoog van Baarsma was niet aan dovemansoren gericht. "De logica is niet ver te zoeken", zei Desirée Uitzetter, voorzitter van de NEPROM. De vereniging van Nederlandse projectontwikkelaars is een van de partijen achter een breed pleidooi dat op 18 juni naar de Tweede Kamer gaat. Het Rijk moet nu eindelijk regie tonen bij het op gang brengen van de woningbouw.
"Woningen bouwen is een sleutel", meent Uitzetter. "Niet alleen in de mogelijke economische crisis die we nu in aan het gaan zijn. Maar ook gezien het enorme woningtekort. De zaak bij de markt neerleggen gaat niet meer bij de omvang van de woningbouw die nu nodig is. Bij lokale overheden werkt ook niet. We hebben echt een investeringsstrategie nodig vanuit het Rijk om de woningmarkt aan te jagen."
Onnodig veel mobiliteit
"Iedereen vindt de woningbouwopgave een prioriteit", aldus René Buck van adviesbureau Buck Consultants International (BCI). "Tegen het rijk zou ik zeggen: zet de gemeenten en de regio’s meer onder druk. Zeg: ‘Ik wil een plan hebben dat uitvoerbaar is. Met handtekeningen eronder van wie het gaat doen. En wordt dat niet geleverd, dan is er binnen een bepaalde tijd een bepaling vanuit Den Haag.’’
Daan Zandbelt pleitte voor een integraal plan. De Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving wijst op de vervoersstromen die het gevolg zijn van de verdringing van middengroepen uit grootstedelijke gebieden. "Als je op afstand van de grote stedelijke agglomeraties woningen bouwt, bijvoorbeeld in Almere, dan legt het rijk de infrastructuur aan. Maar een gebiedsontwikkeling dichter bij een gebied met veel werkgelegenheid, daar helpt het Rijk niet bij. Terwijl mensen daar gewoon op de fiets naar hun werk kunnen."
Schaarste woningen is gecreëerd
Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Voorzitter Uitzetter van de NEPROM ziet een belangrijke rol voor de overheid. "Uit het onderzoek Kosten Koper (uit 2013 – red.) kwam naar voren dat de schaarste (aan woningbouwlocaties – red.) is gecreëerd om hogere grondwaarden te genereren. En dat daardoor geen subsidies van de rijksoverheid nodig zouden zijn voor de infrastructuur. We hebben dus een enorm mechanisme opgetuigd dat zorgt voor stijgende huizenprijzen."
"Wanneer je als stad zegt dat je alleen maar binnenstedelijke bouw wilt, dan zeg je dat de waarde van binnenstedelijke grond omhooggaat", aldus Uitzetter. "Het gevolg is dat grondprijzen daadwerkelijk stijgen en dat plekken interessant worden om te verhandelen. Want er is altijd wel iemand die denkt: ik kan er meer aan verdienen. We hebben het laten gebeuren. En nu is grondontwikkeling niet meer rendabel te krijgen."
Middengroepen moeten in stad kunnen wonen
"Prijzen op een woningmarkt zijn een politiek instrument", aldus Zandbelt. "Er wordt besloten dat als wij 7 miljard euro investeren in infrastructuur naar Almere, we dat gemeenschappelijk opbrengen als belastingbetalers. Maar als we een dure gebiedsontwikkeling mogelijk moeten maken, met een aantal sociale woningen, dan moet dat binnen die ontwikkeling worden opgelost. Ik vind dat middengroepen ook in de stad moeten kunnen wonen. Maar dan moeten we dat met financiële en politieke middelen mogelijk maken."
"We slagen er al 50 jaar niet in om gebiedsontwikkeling waar dan ook in Nederland gelijk te laten oplopen met openbaar vervoer", aldus Buck. "Als je die koppeling niet tot stand weet te brengen, dan wordt elke discussie over waar je woningen of andere functies wilt laten bouwen lastig. De Nationale Omgevingsvisie hangt aan elkaar van mooie ambities en uitvoeringsagenda’s en roadmaps en ga zo maar door. Van de inpassingsbevoegdheid – op deze plek moet dit gebeuren – maakt het rijk nooit gebruik. Je moet wortel en stok combineren. Waarbij de wortel is dat je de infrastructuur en het openbaar vervoer gaat aanleggen."
Klik hier om de Talk of Town terug te kijken.
