Eind 2009 bracht de NEPROM samen met Bouwend Nederland de Gedragscode Flora & Fauna uit. Inmiddels wordt de gedragscode toegepast door lid-bedrijven. Hoe werkt de gedragscode nu in de praktijk? De NEPROM ging op zoek naar ervaringen en vond deze bij Ballast Nedam.
Instrument voor natuurvriendelijk en efficiënt ontwikkelen
Een aanleiding voor het opstellen van de Gedragscode Flora & Fauna was dat de bouw- en ontwikkelingssector af wilde van het imago dat zij geen oog zou hebben voor bijzondere natuurwaarden in ons land. Natuurlijk zijn beschermde planten- en diersoorten op de bouwplaats niet altijd even populair maar de bouw- en ontwikkelingssector wil wel degelijk voldoen aan de geldende natuurwetgeving en naar vermogen bijdragen aan de bescherming van de Nederlandse natuur, aldus het bestuur van NEPROM en Bouwend Nederland in de aanbeveling van de gedragscode. Voorwaarde moest wel zijn dat de werkzaamheden ongestoord konden verlopen, dat incidenten konden worden voorkomen en dat voor praktische oplossingen kon worden gekozen tegen redelijke kosten. Zo werd met de gedragscode de handschoen van natuurvriendelijk én efficiënt werken opgepakt. Door het overnemen van deze werkwijze zou niet meer voor elke situatie een ontheffing hoeven worden aangevraagd, waardoor een flinke tijdwinst kan worden behaald.
Drie jaar na de introductie van de gedragscode Flora & Fauna zijn we op bezoek bij Ballast Nedam in Nieuwegein, een van de NEPROM-leden die actief aan de slag is gegaan met de implementatie van de gedragscode. We spreken er met Suzanne van Willigen, ontwerper groen en ecologie, en Tom Braakman, vanuit de werkvoorbereiding betrokken en verantwoordelijk voor ecologie in het project De Groene Loper van Avenue 2 in Maastricht. Van Willigen is binnen Ballast Nedam, waar zij inmiddels 10 jaar werkt, trekker van de gedragscode en houdt zich bezig met de implementatie. “Als tolk tussen ecologie, landschapsarchitectuur en uitvoering probeer ik bij Ballast wat betreft flora en fauna-vereisten de vertaalslag te maken naar de betekenis hiervan in onze projecten.”
Tijdwinst door van toepassing verklaren van gedragscode
Gevraagd naar het belangrijkste pluspunt van de gedragscode voor de organisatie geeft Van Willigen aan dat het van toepassing verklaren van de gedragscode in projecten ertoe heeft geleid dat ze veel minder moeilijke ontheffingsaanvragen hoeven te doen. “Mijn advies aan de werkvloer is dan ook de gedragscode eigenlijk altijd van toepassing te verklaren. Niet alleen in grote projecten, waar het risico op voorhand vaak wel duidelijk is, maar juist ook in kleine projecten. Ook hier kunnen soorten als de eekhoorn en de steenmarter onverwacht opduiken. Met een van toepassing verklaarde gedragscode kun je makkelijker doorgaan en verminder je de vertraging. De gedragscode biedt vooraf duidelijke handvatten”. Maar niet alleen voor de ontwikkelaars en bouwers ziet ze voordelen. "Ook de natuur profiteert, en overheden profiteren doordat zij minder ontheffingsaanvragen in behandeling hoeven te nemen." Van Willigen ziet eigenlijk alleen maar voordelen aan de gedragscode, een ‘win-win-win’, zoals ze het noemt maar je moet wel weten dat die er is.
Zorg voor bekendheid bij werkvoorbereiding en uitvoering
Bekendheid geven aan flora & fauna wetgeving en implementatie van de gedragscode binnen de organisatie is dan ook van groot belang. Van Willigen is daarom bij Ballast Nedam met een heuse ‘roadshow’ de vestigingen langs gegaan om bekendheid te geven en vragen te beantwoorden in overleggen van tendermanagers, werkvoorbereiders en in KAM-overleggen. Ze heeft al zo’n 100 boekjes met de gedragscode door de organisatie verspreid. “Met presentaties met dierenplaatjes en een duidelijke uitleg over het hoe en waarom komt het verhaal wel aan. Als het risico op stil leggen van de bouw vermindert hebben we er natuurlijk ook direct belang bij de ecologie goed te regelen. Je merkt ook dat mensen het gaan doorvertellen. Flora en fauna zijn meer gaan leven, ook bij de uitvoering. Zo werd onlangs op een tekening van een bouwplaats als grap een omleidingsroute voor vleermuizen aangebracht om de beestjes het verblijf op hun oude plek te ontmoedigen en ze te begeleiden naar vleermuizenkasten op een ander gebouw. Toch blijft men het soms lastig vinden ermee om te gaan. Mijn afdeling binnen Ballast Nedam (Engineering) fungeert daarom als een soort loketfunctie en vraagbaak en adviseert hoe de gedragscode bij projecten toe te passen. De gedragscode heeft in ieder geval bewerkstelligd dat ecologie steeds beter is ingebed bij het opstellen en implementeren van werkplannen.”
Rekening houden met ecologie cruciaal in werkproces van Avenue 2
Zo ook bij het project De Groene Loper van Avenue 2 in Maastricht, vooral bekend door de bouw van een gestapelde tunnel onder de stad door. Ballast Nedam is er als opdrachtnemer een belangrijke partij. Bij een grootschalige gebiedsontwikkeling als deze is het vanzelfsprekend dat in de voorbereiding en uitvoering veel aandacht wordt besteed aan de ecologie.
Verplaatsen van de vis uit de Geusseltvijver, op de achtergrond Avenue2.
Tom Braakman houdt zich in het team van werkvoorbereiders zelfs speciaal bezig met het ecologisch deel in het project en de inpassing van ecologische aspecten in verschillende werkpakketten. Hoewel het project al startte voordat de gedragscode werd gelanceerd is deze ook hier inmiddels van toepassing verklaard. “Ecologie is bij dit project een echt onderdeel van het werkproces en cruciaal voor het functievrij maken van het gebied. Het is belangrijk dat er echt een persoon verantwoordelijk is voor ecologie waar de kennis goed blijft hangen. Voor mij vergt de gedragscode geen extra inspanning. Hier waren ecologisch onderzoek en mitigerende en compenserende maatregelen altijd al nodig. Toch is de gedragscode voor mij en mijn collega’s een extra trigger. We hebben ons eraan geconformeerd. Het is een praktische tool met duidelijke tips. Belangrijk is dat we ook de uitvoerders tussen de oren krijgen welke beschermde soorten er in het gebied voorkomen en welke maatregelen er zijn getroffen. Afspraken die zijn gemaakt vragen om nauwkeurigheid en afstemming. Zo kan de uitvoerder bij het verleggen van een riviertje bijvoorbeeld niet zomaar beginnen maar moet hij wachten op een check van de ecoloog die het gebied moet vrijgeven”.
Maak vooraf serieus werk van flora en fauna onderzoek
Als we na drie jaar de balans opmaken bij Ballast Nedam, dan wordt de gedragscode inmiddels bij veel projecten van toepassing verklaard als flora en fauna aan de orde zijn. “We zijn bijna zover dat de gedragscode organisatiebreed bij alle projecten automatisch van toepassing wordt verklaard. Op onze innovatiedag op 1 november hebben we deze optie nogmaals onder de aandacht gebracht”, aldus Van Willigen. Ze sluit het gesprek af met een pleidooi om flora en fauna bij project- en gebiedsontwikkeling vooral serieus te nemen en goed onderzoek te doen: “Aan gedegen onderzoek vooraf ontbreekt het volgens mij nog wel eens. Onderzoeken wat er niet kan op flora en faunagebied maar vooral ook wat er wel mogelijk is kan in latere fasen een hoop frustratie schelen. De gedragscode kan hier een goed hulpmiddel bij zijn. Met Avenue 2 hebben wij in elk geval veel praktijkervaring opgedaan over hoe om te gaan met ecologie en hebben we een goed referentieproject.”
Meer info over de Groene Loper voor A2 Maastricht? Kijk op www.a2maastricht.nl
Download de Gedragscode Flora en Fauna
